Help, ik ben Auteur (aan het worden)!

A.s. 30 mei 2020 is het 25 jaar geleden dat ik terugkeerde uit Bosnië. Als dienstplichtig militair was ik vanaf november 1994 tot eind mei 1995 vrijwillig uitgezonden voor Support Command, de ondersteunende eenheid van Dutchbat.

Toen onze eenheid eind mei 1995 Bosnië verliet, was het land extreem instabiel en onrustig en werd overal zwaar gevochten. Dat was anderhalve maand voor de val van de enclave Srebrenica in juli 1995. Er werd een steeds hogere druk op de oostelijke enclaves Srebrenica, Zepa en Gorazde uitgeoefend en daarnaast waren tientallen VN-militairen, waaronder Nederlandse, gegijzeld en zelfs vastgeketend door de Bosnische Serviërs aan munitieopslagplaatsen en andere strategische locaties zoals bruggen (zie ook https://youtu.be/QI0pzNmu6uo).

De gruwelijke Bosnische oorlog die woedde van 1992 tot 1995 resulteerde in meer dan 100.000 doden (het echte aantal is lastig vast te stellen en is sterk afhankelijk van de bronnen die je leest), meer dan 200.000 gewonden en meer dan twee miljoen vluchtelingen wat bijna vijftig procent was van de oorspronkelijke bevolking van vierenhalf miljoen mensen. Nog steeds wordt er gezocht naar ongeveer 20.000 vermisten slachtoffers. De Bosnische oorlog werd gekenmerkt door bittere gevechten (https://www.youtube.com/watch?v=x7FOx5GhUwk), hevige beschietingen van steden en dorpen (https://www.youtube.com/watch?v=RozMLAwBRHs), afgrijselijk moordpartijen (https://www.youtube.com/watch?v=P5H6-Rs8mC0), etnische zuiveringen (https://youtu.be/VbNocQORWQ8) en systematische verkrachtingen. Volgens de Wereldbank waren aan het einde van de oorlog zestig procent van de huizen, de helft van de scholen en een derde van ziekenhuizen beschadigd of verwoest.

In dit boek, wat hopelijk in mei 2020 uitkomt, vertelt ik mijn persoonlijke ervaringen gedurende 1994 en 1995 in deze donkere periode in Bosnië. In dit boek probeer ik, naast dagboekfragmenten uit 1994 en 1995, ook terug te kijken met de kennis van nu. Dit verhaal is gebaseerd op mijn persoonlijke visie en ervaringen en opinies die soms (te) subjectief waren en zijn, beïnvloed waren en zijn door media en de politiek, georkestreerd door het Nederlandse leger, beïnvloed door cultuur, afkomst en opleiding en soms alleen maar gebaseerd op mijn gevoel, wat wel de meest subjectieve bron van informatie is. Het boek zal in de ogen van de lezer misschien niet altijd objectief lijken. Dat zij dan maar zo, want dat lijkt me met mijn ervaringen ook eigenlijk niet mogelijk.

Na de val van Srebrenica is de oorlog in Voormalig Joegoslavië grotendeels verengd tot de oorlog in Bosnië en de val van Srebrenica. Echter dat doet geen respect aan de andere slachtoffers van de aan een schakeling van drama’s in het Voormalig Joegoslavië tussen 1992 en 1995. Direct na de val van de enclave Srebrenica, viel de enclave Zepa, waarbij honderden doden vielen en in augustus 1995 startte het Kroatische leger Operatie Storm, waarbij de door de VN beschermde gebieden in Kroatië, bijna geheel werden “gezuiverd” van Kroatische Serviërs. Tussen de zevenhonderd en tweeduizend Kroatisch-Servische burgers werden gedood en 200.000 tot 250.000 Kroatische Serviërs werden verdreven. De oorlog kwam pas tot een einde na de gruwelijke beschieting van de markt in Sarajevo op 28 augustus 1995. Enkele dagen later begonnen NAVO vliegtuigen grootschalig aanvallen op de Bosnische Serviers met de operatie "Deliberate Force". Na twee maanden werd een staakt het vuren overeengekomen en beginnen de vredesonderhandelingen. Deze onderhandelingen resulteerden tot het Verdrag van Dayton.

Door de focus op Srebrenica lijken velen nog weinig weet te hebben van de massamoorden in Kroatië, in onder andere Osijek en Vukovar, en in Bosnië in onder andere Foča, Doboj, Visegrad, Prijedor, Zvornik en Mostar, waarbij in elk gebied afzonderlijk vele duizenden doden vielen. Bijna vergeten door geschiedschrijvers zijn de vele “kleinschaliger gevallen” in Bosnië onder andere Bijeljina, Ahmici, Bradina, Čemerno, Kukavice en Bugonjo. De langzame dood van Sarajevo, waarbij gedurende een ruim driejarige belegering, drie keer langer dan de belegering van Stalingrad, bijna 15.000 doden vielen, wordt meestal niet meer aan de rij van massamoorden toegevoegd (https://www.youtube.com/watch?v=mUVJU3uWOuo ).

Na de val van de enclave kwam de druk van de val van Srebrenica grotendeels op de schouders van Dutchbat neer. In de periode daarna werd de manschappen van Dutchbat zelfs vergeleken met “racisten en lafaards”, “bewakers van Auschwitz” en“collaborateurs”. Dat heeft bij vele manschappen van Dutchbat en Support Command, waaronder bij mij zelf, tot langdurige (soms onherstelbare of fatale) psychische en mentale schade geleid. In de periode van november 1994 tot en met mei 1995 hield ik een dagboek bij. Dat is na mijn terugkomst letterlijk in de kast verdwenen. Lang heb ik mijn belevenissen “binnen gehouden”, hield ik mijn nachtmerries en dromen verborgen en hield ik de meeste mensen die na mijn belevenissen in Bosnië vroegen op afstand. Dat hield ik 20 jaar vol. Eind 2015 maakte ik een serieuze “sliding”, bleef gelukkig op de been, maar het duurde tot 2016 voor ik hulp zocht. Vrij snel werd er PTSS gesignaleerd, niet alleen van mijn periode in Bosnië, maar o.a. ook van mijn ervaringen in 1988 in de DDR, toen ik als vijftienjarige puber uit de bus werd gehaald en door de VoPo mee werd genomen in een bunker, en in 2003 in Nigeria, toen ik ruim 3 weken door de Nigeriaanse olie-delta reisde, bijna gekidnapt werd en veel geweld en bedreigingen meemaakte. In april 2018, aan het einde van mijn hulp traject, ging ik samen met mijn zoon voor het eerst sinds 1995 terug naar Bosnië. In april 2018 bezocht ik o.a. Srebrenica, Potocari, Tuzla, Sarajevo en Mostar. Na dat bezoek heb ik mijn dagboek weer uit de kast gepakt, daar een voorwoord “voorgeplakt” en geprobeerd een analyse en nabeschouwing “er achter te plakken”, niet in het laatst om het verhaal voor mij zelf “af te krijgen”. Ik hoop dat jullie in Mei 2020 ook willen meelezen. In besloten kring heb ik delen door Bosnie veteranen laten lezen. Hun reacties waren onder andere:

  • Heerlijk herkenbaar
  • Als ze nu bellen dat ik er heen moet ga ik zo weer
  • Mooi verhaal weer, een genot om te lezen
  • Er komen weer een hoop herinneringen boven als ik dit soort nieuwsfragmenten teruglees
  • Goed bezig. Door jouw verhalen en mijn huidig EMDR-therapie ben ik aan het schrijven geslagen
  • Zo komen de herinneringen wel weer heel dichtbij. Ben er stil van.
  • Goed dat je dit deelt. Ook ik heb mijn spoken na 23 jaar onder ogen gezien. Defensie heeft me er mee geholpen. Heeft rust gebracht.
  • Bijzondere weergave van je ervaring. Met veel gevoel geschreven en ik kan me er goed mee identificeren. Chappeau!
  • Henk, je kunt zeer mooi je gedachten verwoorden op papier, soms ben ik daar jaloers op. Jij in staat bent om gevoelens en gedachtes die ik niet onder woorden kan brengen, zo treffend samen te vatten.
  • Wauwwww....met kippenvel op mijn armen heb ik dit gelezen en voel en zie ik het weer terug…mijn eerste momenten daar...achterin de viertonner…koppie over de achterklep en de stad Mostar.

PS 1: Alle royalty’s en/ofopbrengsten van dit boek gaan naar het Fonds Veteranenhond. Zie voor meer informatie: www.veteranenhond.nl.

Dit fonds zorgt voor de financiering van Veteranenhonden. Dat zijn niet zomaar honden. Zo’n veteranenhond herkent de signalen van een herbeleving en maakt zijn baas wakker, zorgt ervoor dat andere mensen niet te dicht in de buurt komen, zorgt voor ontspanning en afleiding bij woede of angst trekt zijn baas weg bij stressvolle situaties en is daardoor 24/7 een buddy voor de veteraan!


Twitter Facebook LinkedIn Volgen